ЖУРНАЛ РЕГИОНАЛЬНОЙ ИСТОРИИ Т. 5 №2
Служба и учеба: венгерская дворянская лейб-гвардия как культурно-просветительски...
ЖУРНАЛ РЕГИОНАЛЬНОЙ ИСТОРИИ Т. 5 №2

Служба и учеба: венгерская дворянская лейб-гвардия как культурно-просветительский институт в Вене XVIII в.

Авторы:
Кёкенеши Ж.
DOI:
Полный текст:
Венгерская дворянская лейб-гвардия, основанная в 1760 г., стала первой при венском дворе, рекрутировавшейся по территориальному принципу и исключительно из дворян. Она служила трем целям: существенно повысить присутствие венгров при дворе, репрезентировать монарха (власть государя) и венгерские сословия и обеспечить культурное пространство для молодых венгерских дворян. Для них лейб-гвардия стала подспорьем в выстраивании патрон-клиентских отношений и ориентировании в придворной среде, что особенно справедливо для выходцев из восточной Венгрии и Трансильванского княжества, а также для дворян-протестантов. В статье рассматривается роль лейб-гвардии в расширении культурных горизонтов молодых венгерских дворян, для чего наряду с известными источниками используются новые, такие как ранние проекты учреждения лейб-гвардии или школьные матрикулы, привлекается внимание международного научного сообщества к социокультурному значению этого института. В начале статьи дан обзор ранних проектов учреждения лейб-гвардии, затем описаны принципы ее функционирования, наконец, на нескольких характерных примерах показана роль лейб-гвардии в карьерах венгерских магнатов и дворян.
Кёкенеши Жолт
PhD (история), научный сотрудник, кафедра истории раннего Нового времени Института истории
Университет им. Л. Этвеша, Будапешт, Венгрия
https://orcid.org/0000-0003-3964-1043
kokenyesi.zsolt@btk.elte.hu
Хаванова О.В. Заслуги отцов и таланты сыновей: венгерские дворяне в учебных заведениях монархии Габсбургов, 1746–1784. – Санкт-Петербург: Алетейя, 2006. – 439 с.
Ballagi A. A magyar királyi testőrség története, különös tekintettel irodalmi működésére. – Pest: Légrády testvérek, 1872. – 446 old.
Cerman I. Habsburgischer Adel und Aufklärung. Bildungsverhalten des Wiener Hofadels im 18. Jahrhundert. – Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2010. – 303 S. (Contubernium. Tübinger Beiträgezur Universitäts- und Wissenschaftsgeschichte. Bd. 72).
Ember Gy. A m. kir. Helytartótanács ügyintézésének története 1724–1848. – Budapest: M. Kir. Országos Levéltár, 1940. – 298 old.
Fónagy Z. A nemesi birtokviszonyok az úrbérrendezés korában. – Budapest: MTA BTK TTI, 2013. – 1558 old. (Magyar Történelmi Emlékek. Adattárak).
Gestrich A. Die galizischen adeligen Leibgarden am Wiener Hof. Ein Beispiel habsburgischer Inklusions-politik nach den Teilungen Polen-Litauens // Militär und Gesellschaft in der Frühen Neuzeit. – 2013. – Jg. 17. – No. 1. – S. 41–64.
Irmen H.J. Die Protokolle der Wiener Freimaurerloge “Zur Wahren Eintracht“ (1781–1785). – Wien: Peter Lang, 1994. – 451 S. (Schriftenreihe der Internationalen Forschungsstelle Demokratische Bewegungen in Mitteleuropa 1770–1850. Bd. 15).
Khavanova O. Der ungarische Adel am Wiener Theresianum im 18. Jahrhundert: die sozialen und kulturellen Grenzen einer politischen Nation // Österreichisch-ungarische Beziehungen auf dem Gebiet des Hochschulwesens – Osztrák-magyar felsőoktatási kapcsolatok / Szerk. Zs.K. Lengyel, J.Zs. Nagy, G. Ujváry. – Székesfehérvár: Kodolányi János Főiskola; Budapest: Eötvös Loránd Tudományegyetem Könyvtára, 2010. – 107–122. old.
Khavanova O. Eine universitäre Lehrveranstaltung als universales Instrument: Joseph von Sonnenfels und die administrative Elite der Habsburgermonarchie // Die Anatomie frühneuzeitlicher Imperien. Herrschaftsmanagement jenseits von Staat und Nation / Hrsg. von S. Wendehorst. – Berlin; München; Boston: Walter de Gruyter, 2015. – S. 103–129.
Khavanova O. Fascination with Uniform? Choosing between Military and Civil Careers in the Eighteenth-Century Habsburg Monarchy // Hungarian Studies. – 2018. – Vol. 32. – No. 1. – P. 113–130.
Kissné Bognár K. Magyarországi diákok a bécsi tanintézetekben, 1526–1789. – Budapest: Eötvös Loránd Tudományegyetem Levéltára, 2004. – 552 old.
Kökényesi Zs. Das Bild und die Repräsentation des Theresianums in der Öffentlichkeit des 18. Jahrhunderts // Wiener Geschichtsblätter. – 2015. – Jg. 70. – No. 3. – S. 263–280.
Kökényesi Zs. Egyháziak, katonák, nemesek. Eszéki, károlyvárosi és selmecbányai szabadkőműves páholyok tagjai 1785-ben // Polymatheia. – 2020. – 3–4. sz. – 53–85. old.
Kökényesi Zs. Helyzetértékelés és konszolidációs javaslatok. Egy 1711 körüli emlékirat tanulságai // Fons. – 2020. – No. 4. – S. 291–304.
Lüdin M. Die Leibgarden am Wiener Hof: PhD Diss. – Universität Wien, 1965 (рукопись).
Málnási Ö. Gróf Csáky Imre bíbornok élete és kora (1672–1732). – Kalocsa: Csáky család kiadása, 1933. – 327 old.
Mraz G. Johann Baptist Skall – Geschichte, Administration und Einrichtung der königlich ungarischen adeligen Leibgarde // Forscher – Gestalter – Vermittler. Festschrift Gerald Schlag / Hrsg. Von W. Gürtler. – Eisenstadt: Amt der Burgenländischen Landesregierung, 2001. – S. 239–252.
Paskovits E. Die erste Arcièrenleibgarde Seiner Majestät des Kaisers und Königs. Ein Rückblick auf ihre 150-jährige Geschichte. – Wien: Selbstverlag der k. k. Ersten Arcièrenleibgarde, 1914. – 238 S.
Rakuscha G. Die Leibgarden am österreichischen Herrscherhof: PhD Diss. – Universität Wien, 1981. – 223 Bl. (рукопись).
Rosenstrauch-Königsberg E. Freimaurerei im josephinischen Wien. Aloys Blumauers Weg vom Jesuiten zum Jakobiner. – Wien; Stuttgart: W. Braumüller, 1975. – 376 S. (Wiener Arbeiten zur deutschen Literatur. Bd. 6).
Shek Brnardić T. The Enlightened Officer at Work: The Educational Projects of the Bohemian Count Franz Joseph Kinsky (1739–1805): PhD thesis. – Central European University, 2004. (рукопись) – 338 p.
Szijártó I. The Rákóczi Revolt as a Successful Rebellion // Resistance, Rebellion and Revolution in Hungary and Central Europe: Commemorating 1956 / edited by L. Péter, M. Rady. – London: Hungarian Cultural Centre, 2008. – 67–76. old.
Szilágyi M. Ein ungarischer Schriftsteller im theresianischen Wien: Georg Bessenyei // Wiener Archivforschungen. Festschrift für den Ungarischen Archivdelegierten in Wien, István Fazekas / Hrsg. von Zs. Cziráki, et al. – Wien: Institut für ungarische Geschichtsforschung in Wien, 2014. – S. 287–294.
Urrisk-Obertyński R.M. Die k. u. k. Leibgarden am österreichisch-ungarischen Hof 1518–1918. – Gnas: Weishaupt, 2004. – 303 S.
Varga J. Magyarországi diákok a Habsburg Birodalom kisebb egyetemein és akadémiáin 1560–1789. – Budapest: Eötvös Loránd Tudományegyetem Levéltára, 2004. – 590 old. (Magyarországi diákok egyetemjárása az újkorban. 12. sz.)
Ключевые слова:
Габсбургский двор, венгерское дворянство, Мария Терезия, рыцарская академия, подготовка офицеров, просвещенный абсолютизм, дворянское образование
Для цитирования:
Кёкенеши Ж. Служба и учеба: венгерская дворянская лейб-гвардия как культурно-просветительский институт в Вене XVIII в. // Historia provinciae – журнал региональной истории. – 2021. – Т. 5. – № 2. – С. 393–432. DOI: 10.23859/2587-8344-2021-5-2-2

Creative Commons License
Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution 4.0 License.

ISSN 2587-8344 (Online)